Τα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας, εξωστρεφή, διεθνοποιημένα, σε περιβάλλον αξιοκρατίας και με σταθερό προσανατολισμό στην περαιτέρω αναβάθμιση της ακαδημαϊκής αριστείας, αποτελούν αναντικατάστατες δομές απελευθέρωσης της αναπτυξιακής δυναμικής του τριγώνου της γνώσης «εκπαίδευση – έρευνα – καινοτομία» και ακύρωσης του νοσηρού εθνικού τριγώνου της κρίσης «ανύπαρκτο παραγωγικό μοντέλο – ελλείμματα – χρέος».

Τα πανεπιστήμια περιλαμβάνονται στους ελάχιστους βασικούς πυλώνες προώθησης της εθνικής προσπάθειας για αλλαγή παραδείγματος, για τη διαμόρφωση μιας νέας εξωστρεφούς παραγωγικής βάσης και τη λειτουργία ενός νέου βιώσιμου εθνικού αναπτυξιακού μοντέλου με ανθρώπινο πρόσωπο.

Στις κρίσιμες στιγμές που διανύουμε, αποτελεί συνθήκη εκ των ων ουκ άνευ η ουσιαστική στήριξη μιας εθνικής ακαδημαϊκής στρατηγικής, η οποία:

• θα προβλέπει έμπρακτη στήριξη κάθε αξιόλογης επιστημονικής προσπάθειας για βασική έρευνα,
• θα διασφαλίζει τη συναρμογή θεωρίας και εφαρμογής, θα υποστηρίζει ουσιαστικά και με διάρκεια ότι οι ερευνητικές εκροές εφαρμοσμένου χαρακτήρα που αναπτύσσονται στα πανεπιστήμια και τα Ερευνητικά Κέντρα θα μετασχηματίζονται σε αναπτυξιακές λύσεις προς όφελος της περιφερειακής και εθνικής ανάπτυξης, σε συνεργασία με τις υγιείς παραγωγικές δυνάμεις του τόπου.

Για να τελεσφορήσουν οι προεκτεθέντες στόχοι, κάθε προσπάθεια του νομοθέτη πρέπει να κοιτάζει το μέλλον λαμβάνοντας υπόψη:

• τόσο τις σημερινές πραγματικές ανάγκες των πανεπιστημίων,
• όσο και τις διεθνείς επιτυχημένες πρακτικές προηγμένων ακαδημαϊκών περιβαλλόντων, μακριά από κάθε αλυσιτελή πρωτοβουλία που εδράζεται σε νοσηρές στιγμές του πολιτικού και ακαδημαϊκού παρελθόντος.

Η αναβάθμιση της λειτουργίας των πανεπιστημίων προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, την ικανοποίηση των ακόλουθων βασικών απαιτήσεων:

• την ειλικρινή εμπιστοσύνη της πολιτείας προς τα πανεπιστήμια και την υποστήριξη της λειτουργίας τους σε πλαίσιο πραγματικής αποδοχής και έμπρακτου σεβασμού της συνταγματικά κατοχυρωμένης αυτοδιοίκησής τους και της λειτουργικής τους αυτονομίας,
• την απεξάρτηση του δημόσιου πανεπιστημίου από τον ασφυκτικό διοικητικό εναγκαλισμό του συγκεντρωτικού γραφειοκρατικού κράτους, δια του στρατηγικού εξορθολογισμού και της απελευθέρωσης από το σταθερά επιτεινόμενο πλέγμα περιορισμών που συνεχίζει να περιβάλλει την πανεπιστημιακή έρευνα και την ακαδημαϊκή λειτουργία,
• τη διατήρηση της χρηματοδοτικής ευθύνης της πολιτείας προς τα δημόσια πανεπιστήμια και τη συνεπή δέσμευσή της για δημοσιονομική ασφάλεια, δια της αποδοχής ενός κοινωνικού συμφώνου μεταξύ πολιτείας και πανεπιστημίων για σταθερότητα της δημόσιας επιχορήγησης κατά την επόμενη τριετία, με πρόβλεψη για περαιτέρω βελτίωση όσο θα βελτιώνεται η γενική δημοσιονομική κατάσταση της χώρας,
• την ανάπτυξη περιβάλλοντος δραστηριοποίησης των πανεπιστημίων όπου θα καλλιεργείται η διευκόλυνση για αναζήτηση επιπλέον πόρων με όρους διεθνούς ακαδημαϊκής ανταγωνιστικότητας, πάντοτε με διαφάνεια κατά την αξιοποίηση, με κοινωνική και ακαδημαϊκή λογοδοσία για το σύνολο των πόρων και με ακαδημαϊκή αποτελεσματικότητα,
• την ακύρωση της επιβαλλόμενης από την πολιτεία ισοπεδωτικής ομοιομορφίας και μονοτυπίας, αποτέλεσμα αναίτιας νομοθέτησης υπερ-ρυθμίσεων, με τα ποικίλα προβλήματα ιδιότυπης στρέβλωσης που αυτή προκαλεί, αντί της διαμόρφωσης ευρύτατου πλαισίου όπου το κάθε πανεπιστήμιο θα μπορεί να δραστηριοποιείται αξιοποιώντας τα δικά του συγκριτικά ακαδημαϊκά πλεονεκτήματα,
• την εφαρμογή εκπαιδευτικής πολιτικής που ενισχύει τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και αξιολόγηση διεθνοποιημένων ακαδημαϊκών και επιχειρησιακών σχεδίων δράσης, επιτυγχάνοντας ευέλικτη εξισορρόπηση μεταξύ ειδικών προτεραιοτήτων της ακαδημαϊκής κοινότητας και του κοινωνικού συμφέροντος.

Επιπλέον, είναι πέρα από αυτονόητο ότι θεμελιώδη προϋπόθεση για τη δημιουργία συνθηκών απελευθέρωσης της λειτουργίας των πανεπιστημίων, αποτελεί:
• η διαμόρφωση συνθηκών ουσιαστικής δημοκρατίας στο εσωτερικό τους,
• η σταθερή ασφάλεια για τους ανθρώπους τους και την καθημερινή τους λειτουργία,
• η προστασία των υποδομών και της δημόσιας περιουσίας τους,
• ο οριστικός απεγκλωβισμός από τον πολύχρωμο διαχρονικά κομματικό εναγκαλισμό, σε περιβάλλον ευρείας κοινωνικής και πολιτικής συνεννόησης.

Μόνον έτσι θα γίνει εφικτό να υποστηριχθεί από τα πανεπιστήμια ένα εθνικό οραματικό αφήγημα προοπτικής και ελπίδας για την παιδεία, τον πολιτισμό και τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας, για τη συγκράτηση του διανοητικού και επιστημονικού κεφαλαίου και τη δημιουργία συνθηκών απελευθέρωσης των δυνατοτήτων του, προς όφελος της κοινωνίας των πολιτών.

* Ο Στέφανος Γκρίτζαλης είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News