Δύο χρόνια συμπληρώθηκαν από το Δημοψήφισμα του 2015, την παραίτηση του κ. Βαρουφάκη από τη θέση του Υπουργού Οικονομικών και τη μετέπειτα υπογραφή του 3ου μνημονίου. Από τότε, τις μέρες τις επετείου του δημοψηφίσματος, είτε ο κ. Βαρουφάκης είτε διάφοροι άλλοι συνεργάτες του μιλούν και αποκαλύπτουν πτυχές του σχεδίου τους για ένα παράλληλο σύστημα πληρωμών που θα κρατούσε όρθια τη χώρα στη διάρκεια της σύγκρουσης με τους δανειστές. Μετά από κάθε τέτοια τοποθέτηση πλήθος άλλων σχολίων και τοποθετήσεων μέμφονται τον κ. Βαρουφάκη για το σχέδιο του, υποτιμώντας τον, αλλά χωρίς να μπαίνουν στην ουσία του θέματος: Γιατί το σχέδιο του παράλληλου συστήματος πληρωμών ήταν μία κακή ιδέα και θα αποτύγχανε.

Πίσω στην περίοδο του 2008-09 στην Καλιφόρνια (όπου εξεδόθησαν τα IOUs που ενέπνευσαν τον κ. Βαρουφάκη), ο κυβερνήτης Άρνολντ Σβατζενέγκερ βρίσκεται αντιμέτωπος με το χάος: Ένα τεράστιο έλλειμμα στον προϋπολογισμό, αδυναμία συμφωνίας μεταξύ των δύο κομμάτων ως προς την αντιμετώπισή του και αδυναμία χρηματοδότησης του ελλείμματος. Ενώ εφαρμόζει τεράστιες περικοπές στις δαπάνες, ζητά από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Ομπάμα να εγγυηθεί το χρέος της πολιτείας ώστε να αποφευχθεί η χρεοκοπία. Ο ίδιος ουδέποτε δήλωσε πως το χρέος ήταν μη βιώσιμο. Μετά την άρνηση του Ομπάμα, για να αντιμετωπίσει το γεγονός πως τα ταμεία τις πολιτείας ήταν άδεια, η πολιτεία εξέδωσε τα ΙΟUs ώστε οι πολίτες να μπορούν να συναλλάσσονται μεταξύ τους αλλά και με το Δημόσιο.

Βέβαια το σχέδιο δεν πήγε ακριβώς καλά. Μετά από πέντε ημέρες οι τράπεζες ανακοίνωσαν πως δεν θα δέχονται τα χρεόγραφα αυτά, ενώ πολύς κόσμος κερδοσκοπούσε εκμεταλλευόμενος το γεγονός πως τα IOUs είχαν επιτόκιο 3,75%, δε τα χρησιμοποιούσε δηλαδή για συναλλαγές ώστε να ελαφρυνθεί το σύστημα και να αντιμετωπιστεί η κρίση ρευστότητας αλλά τα κρατούσε ώστε να επωφεληθεί στη λήξη τους. (Ενδεικτικά είχε δημιουργηθεί το site BuymyIOU.com για να αγοράζουν τα ΙΟUs όσοι ήθελαν από όσους χρειάζονταν ρευστό)

Στην Ελλάδα του 2015, την περίοδο της διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης Συριζα ένα παρόμοιο σχέδιο έχει δημιουργηθεί. Έτσι, αν υποθέσουμε πως μετά το ΟΧΙ δεν γινόταν η μεταστροφή, για όσο η χώρα ήταν σε ασφυξία, θα ενεργοποιούνταν το σχέδιο Βαρουφάκη.

Καταρχήν, πρέπει να ξέρουμε ποιο θα ήταν το μέγεθος της ρήξης. Αν απλά ήταν μέχρι οι δανειστές να δεχτούν καλύτερους (για εμάς) όρους ώστε να εγγυηθούν το χρέος μας, τότε κατά πάσα πιθανότητα θα δημιουργούνταν μία αντίστοιχη μαύρη αγορά IOUs ώστε αυτοί που δεν είχαν χρωστούμενα στο δημόσιο να επωφεληθούν στη λήξη τους, οι τράπεζες ίσως να μην τα δέχονταν, όπως και οι μεγάλες επιχειρήσεις. Επομένως δύσκολα θα λυνόταν το πρόβλημα ρευστότητας.

Αν η ρήξη ήταν πιο επιθετική με εθνικοποίηση τραπεζών, τότε αφενός το κράτος θα φορτωνόταν το χρέος τους κυρίως στον ELA (που δεν θα μπορούσε να ξεχρεωθεί με IOUs), αφετέρου θα έπρεπε να ξεχρεώσει κάποια στιγμή και τα IOUs μαζί με το επιτόκιο τους, χώρια όλες τις άλλες συνέπειες που θα είχε μία τέτοια κίνηση.

Και στις δύο περιπτώσεις το δυσβάστακτο χρέος της χώρας θα αυξανόταν, χωρίς επί της ουσίας να έχει λυθεί τίποτε, ούτε προσωρινά. (Να σημειωθεί πως η Καλιφόρνια εξέδωσε IOUs  για να αποφύγει την αβεβαιότητα που θα προκαλούσε μία αναδιάρθρωση του χρέους)

Βέβαια οι δανειστές της Ε.Ε. ήταν πρόθυμοι να εγγυηθούν το χρέος μας, αυτό που ζητούν από μας και δεν κάνουμε επτά χρόνια τώρα είναι ένας εξορθολογισμός-εκσυγχρονισμός του κράτους. (Η έλλειψη του οποίου πάντα λείπει από τις αναλύσεις του κ. Βαρουφάκη)

Το μνημόνιο είναι ζουρλομανδύας όχι από τρέλα των δανειστών, αλλά επειδή εγγυώνται ένα χρέος που διακηρύττεις (σαν  χώρα) πως δεν μπορείς να πληρώσεις και επειδή (σαν  χώρα) δεν φτιάχνεις όσα ξέρεις πως πρέπει να φτιάξεις.

*Ο Ιωάννης Κρόμπας είναι απόφοιτος Εφαρμοσμένων Οικονομικών και Διοίκησης από το Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News