Η κατάταξη της Ελλάδας στην έκθεση του οίκου Pearson αποτελεί μια αναμενόμενη εξέλιξη. Στο πλαίσιο της Ε.Ε, επί δεκαετίες η χώρα διαθέτει στην εκπαίδευση αναλογικά το μικρότερο ποσοστό κρατικών δαπανών. Στο διάστημα 1980-2005, η χώρα δαπανούσε μεσοσταθμικά για την παιδεία το 6,4% του προϋπολογισμού της, τελευταία στη σχετική κατάταξη, με προτελευταία την Τσεχία (9,23%). Οι χώρες της Ε.Ε. στο διάστημα αυτό κυμαίνονται κατά μέσο όρο στο 11,7%, ενώ Κύπρος, Εσθονία και Λιθουανία φτάνουν στο 15%. Πρόκειται για τεράστια απόκλιση από την ευρωπαϊκή αλλά και τη διεθνή κανονικότητα!

Τα στοιχεία είναι συντριπτικά. Αναδεικνύουν περίτρανα πως κυριάρχησε η αδιαφορία, περίσσεψε η υποκρισία, που φαλκίδευσαν το μέλλον. Την ίδια ώρα που οι πολιτικές ηγεσίες του τόπου επέλεγαν την ακραία υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης, ανερυθρίαστα δήλωναν πως η παιδεία αποτελεί «πρώτη προτεραιότητα», «επένδυση στη γνώση και τη νέα γενιά», «ακρογωνιαίο λίθο της κυβερνητικής πολιτικής». Μια απλή περιδιάβαση στο διαδίκτυο αποδεικνύει του λόγου το αληθές.

Για τον εκσυγχρονισμό του σχολείου, η επαρκής χρηματοδότηση αποτελεί αναγκαία συνθήκη. Αντίθετα, η υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης, στο πλαίσιο της υψηλής ζήτησης για εκπαίδευση στη χώρα, αποστέρησε από τους μαθητές το δικαίωμα στην ποιοτική εκπαίδευση και σχετίστηκε με ακατάλληλες υλικοτεχνικές υποδομές, απαρχαιωμένα μορφωτικά αγαθά, λειψές υπηρεσίες, υποβαθμισμένο δίκτυο τεχνικής-επαγγελματικής εκπαίδευσης. Τους αποστέρησε, επίσης, από επαρκώς καταρτισμένους εκπαιδευτικούς και ειδικό επιστημονικό προσωπικό. Υπηρεσίες που δεν παρέχονται ή παρέχονται σε χαμηλή ποιότητα από το σχολείο καλούνται στην πραγματικότητα οι οικογένειες να τις εξασφαλίσουν στην ιδιωτική αγορά. Η εγκληματική υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης υποσκάπτει τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας, οδηγεί σε εκπαιδευτικό και, δυνάμει, σε κοινωνικό αποκλεισμό.

Η έρευνα Pearson, αξιοποιώντας στοιχεία παγκοσμίων βάσεων δεδομένων (UNESCO, Παγκόσμια Τράπεζα, ΟΟΣΑ), αξιολογεί τις επιδόσεις των χωρών στην εκπαίδευση σε σχέση με τους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους που διατίθενται και τα εκπαιδευτικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη που αναμένεται να αποδώσει το εκπαιδευτικό σύστημα. Αντλεί το εννοιολογικό της πλαίσιο από τη θεωρία των συστημάτων και ως τέτοια έχει ιδιαίτερη αξία. Δυστυχώς, για την περίπτωση της Ελλάδας, η παρατήρηση που προκύπτει είναι πως ευνοεί την κατάταξή της η από το 2005 και εξής παντελής έλλειψη στοιχείων στις διεθνείς βάσεις δεδομένων για τους πόρους που διατίθενται στην εκπαίδευση. Αυτονόητα, η κατάταξη θα ήταν δυσχερέστερη, αν υπήρχαν δεδομένα και για την περίοδο 2005-2012.

Αλήθεια, για ποιο λόγο τα στοιχεία αυτά δεν είναι διαθέσιμα για την Ελλάδα στις συγκεκριμένες βάσεις δεδομένων, όταν κανείς μπορεί να τα εντοπίσει σχεδόν για κάθε χώρα; Ερώτημα που αναφέρεται μάλλον στα επιφαινόμενα της εκπαιδευτικής πολιτικής. Μεγαλύτερης σημασίας είναι να υπάρξουν απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα, όπως:

-Γιατί υπήρξε σταθερή επιλογή των πολιτικών ηγεσιών να υποχρηματοδοτείται η δημόσια εκπαίδευση την τελευταία τριακονταετία, παρά τις περί του αντιθέτου εξαγγελίες και δεσμεύσεις;
-Ποια στρατηγική υπαγόρευσε να υπολείπεται χαρακτηριστικά η χώρα ως προς τις δαπάνες για την εκπαίδευση από την ευρωπαϊκή και διεθνή κανονικότητα;
-Κι αν, όπως υποστήριξε σε σχετική του ανακοίνωση το υπουργείο παιδείας, «το εκπαιδευτικό μας σύστημα, εδώ και πολλά χρόνια, ήταν χωρίς στρατηγική, αντιπαιδαγωγικό και αντιαναπτυξιακό και αυτό ήταν μία από τις βασικότερες δομικές αιτίες της κρίσης που βιώνουμε σήμερα», ποιοι στρατηγικοί, παιδαγωγικοί και αναπτυξιακοί λόγοι υπαγορεύουν τα τελευταία χρόνια να διατίθενται όλο και χαμηλότερα ποσοστά επί των δημοσίων δαπανών για την εκπαίδευση;

Ας δοθούν επιτέλους απαντήσεις στους πολίτες που για ευνόητους λόγους δεν επιλέγουν την ιδιωτική εκπαίδευση, αλλά επιμένουν να εμπιστεύονται τα παιδιά τους στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα!

*Ο Γιάννης Μπέτσας είναι Επίκουρος Καθηγητής Ιστορίας της Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News