Με το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ¹ τα συμβαλλόμενα κράτη αυτοδεσμεύονται να προστατεύσουν το δικαίωμα όλων των ανθρώπων στη ζωή. Έτσι, όλοι μας μπορούμε εκ του νόμου να υπερασπιστούμε μέχρις εσχάτων αυτό το δικαίωμα. Τι συμβαίνει όμως όταν κάποιος θέλει να απαλλαγεί από αυτό;

Σύμφωνα με το ΕΔΔΑ² (υπόθεση Pretty κατά Ηνωμένου Βασιλείου³) το δικαίωμα στη ζωή δεν μπορούμε να το ερμηνεύσουμε με την αντίθετή του σημασία, δηλαδή με το δικαίωμα στο θάνατο. Επιπλέον, στην υπόθεση Haas κατά Ελβετίας⁴ το ΕΔΔΑ διευκρινίζει ότι τα κράτη υποχρεούνται να προστατεύουν τη ζωή του ατόμου και να αποδέχονται την απόφασή του να την τερματίσει, μόνο όταν αυτή είναι δική του πρωτοβουλία και έχων το άτομο αυτό σώας τας φρένας.

Προσωπικά, ποτέ στο παρελθόν δεν πίστευα ότι θα έμπαινα στη διαδικασία να σκεφτώ τους λόγους που μπορεί να οδηγήσουν ένα άτομο να πάρει μία τέτοια απόφαση. Δηλαδή την απόφαση να διεκδικήσει το δικαίωμα στην ευθανασία. Αυτό, μέχρι να συναντήσω ένα οικείο μου πρόσωπο με άνοια. Μία γυναίκα ανήμπορη που προσπαθούσε με όλες της τις δυνάμεις να θυμηθεί το όνομά μου. Και φυσικά οι ιστορίες των ανθρώπων δεν έχουν τέλος. Δεν ξέρω αν θα είχα το θάρρος να πάρω μια τέτοια απόφαση για τον εαυτό μου, γνωρίζω όμως πως θα ήθελα ο νόμος να μου δίνει το δικαίωμα να αποφασίσω αν θέλω να απαλλαγώ από μία ανίατη ασθένεια, της οποίας συνέπεια θα είναι η ταλαιπωρία μου.

Το κράτος οφείλει να προστατεύει τη ζωή του ατόμου με κάθε μέσο. Η άρνηση της πολιτείας να αποδεχτεί το δικαίωμα του ανθρώπου στην ευθανασία, οδηγεί όχι στην προστασία της ζωής αλλά στον εξευτελισμό της⁵. Πραγματικά, οφείλουμε να νομιμοποιήσουμε το δικαίωμα στο θάνατο έχοντας ως κύριο γνώμονα το δικαίωμα στην ζωή, την επιθυμία και την αξιοπρέπεια του ατόμου. Η ανθρωπότητα γνώρισε απίστευτες φρικαλεότητες στην ιστορία της μέχρι να κατορθώσει να κατοχυρώσει το δικαίωμα στη ζωή. Αυτός ίσως είναι και ένας από τους λόγους που μέχρι σήμερα είναι νομιμοποιημένη σε τρία μόνο κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο). Επομένως, η θεσμοθέτηση από μόνη της ίσως να μην είναι αρκετή για να λύσει το πρόβλημα. Είναι απαραίτητο και η κοινωνία να είναι αρκετά ώριμη ώστε να μην υπάρξει κατάχρηση του δικαιώματος.

Παρόλα αυτά, σε ένα συνέδριο για τα δικαιώματα του παιδιού άκουσα πως πολλές φορές ξεχνάμε ότι παιδί είναι μία ευάλωτη κοινωνική ομάδα από την οποία όμως περάσαμε όλοι μας, αφού όλοι μας υπήρξαμε παιδιά. Κατά τη γνώμη μου, το ίδιο συμβαίνει και με το θάνατο, αφού όλοι μας είμαστε εν «δυνάμει μελλοθάνατοι». Κανένας δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι δεν θα βρεθεί σε μία κατάσταση όπου ο θάνατος θα είναι η μόνη του σωτηρία. Επομένως, το θέμα της ευθανασίας, ίσως, μας αφορά όλους.

1) Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
2) Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
3) Case of Pretty v. United Kingdom (Application no. 2346/02), EHRR, (2002) παρ.39, σ.27.
4) Case of Haas v. Switzerland, (Application no. 31322/07), EHRR, (2011) παρ.58, σ.18.
5) Άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

* H Νίκη Πανέρα είναι φοιτήτρια του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News